– Πώς είπαμε ότι λέγεστε;

– Μάργκαρετ Βάλντμαν.

– Α, μάλιστα!

– Είμαι η εγγονή της Λίλυ Βάλντμαν,

έσπευσα να διευκρινίσω

για τρίτη φορά. Και πρόσθεσα:

– Ήταν ένα

από τα παιδιά που σώσατε.

– Που έσωσα… ναι. Πάει πολύς καιρός.

– 1942. Πολύς καιρός, πράγματι.

Έκλεισε τα μάτια της και είχα την

εντύπωση ότι με τα βλέφαρα κλειστά

έβλεπε πολύ πιο καθαρά.

Το όνομα της Ιρένα είναι χαραγμένο

μέσα στην ψυχή μου, όπως είναι

και της γιαγιάς μου, της Λίλι.

Της έπιασα το χέρι και της ψιθύρισα,

παρόλο που ήξερα ότι δεν έπρεπε

να το κάνω.

– Είστε μια ηρωίδα, κυρία,

μια μεγάλη ηρωίδα.

Αμέσως συνοφρυώθηκε.

– Μην το λέτε αυτό Μάργκαρετ.

Οι ήρωες δε νιώθουν καμία ενοχή.

Η δική μου με κατατρώει.

Έκανα μία κίνηση προς τα πίσω.

– Ένοχη; Εσείς; Μα γιατί;

Ξανάνοιξε τα μάτια και τα κάρφωσε σε

ένα αόρατο σημείο πριν μουρμουρίσει:

– Νιώθω ένοχη

που δεν έσωσα περισσότερα παιδιά…

Από το 1942, με κίνδυνο της ζωής της,

η Ιρένα Σέντλερ, υπάλληλος

της Κοινωνικής Πρόνοιας στη Βαρσοβία,

κατάφερε να φυγαδεύσει περίπου

2.500 παιδιά από το εβραικό γκέτο,

ενώ φυλασσόταν μέρα και νύχτα

από τους Ναζί.

Ξεγελώντας τις Αρχές

κατάφερε να τα περάσει

μέσα από υπόγεια ή υπονόμους,

μέσα σε κούτες από χαρτόνι,

σε βαλίτσες, σε σακίδια,

σε μαξιλαροθήκες,

κάτω από σκουπίδια.

Το 1965 ανακηρύχθηκε

”Δίκαιη των Εθνών”.

…………………………………………………………..

Απόσπασμα

από το βιβλίο του Ζιλμπέρ Σινουέ:

ΙΡΕΝΑ ΣΕΝΤΛΕΡ

Η γυναίκα που έσωσε 2.500 παιδιά

στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

– Η Ελλάδα είναι ωραία ως σκηνικό, αλλά όχι ως παράσταση.

– Η Ελλάδα δεν είναι ούτε ανατολή, ούτε δύση, γι’ αυτό είναι υπό διωγμό.

– Στην Ελλάδα υπάρχει βρωμιά και ακαταστασία που δεν υπάρχει στο εξωτερικό κι αυτό αρέσει στους ξένους.

– Η Ελλάδα σπάνια βγάζει μεγάλους καλλιτέχνες, γιατί δεν μπορεί να τους συντηρήσει.

– Η Ελλάδα ζει από τις εξαιρέσεις.

– Στην Ελλάδα ποτέ δεν σου συγχωρούν την επιτυχία.

– Οι Έλληνες ξέρουν να ανακαλύπτουν το ωραίο και να το γκρεμίζουν.

– Οι Έλληνες κονταίνουν τον άλλον για να ψηλώσουν.

– Ο Έλληνας θέλει να μπει από το παράθυρο.

– Στην Ελλάδα είναι πιο εύκολο να κλέψεις από το να χαρίσεις.

– Αν στην Ελλάδα εφαρμοστούν οι νόμοι, θα πάψει να υπάρχει.

– Οι Έλληνες δεν μπορούν να ζήσουν με την αλήθεια, γι’ αυτό ζουν με παραμύθια.

– Ελληνικό είναι ό,τι απαγορεύει η Αστυνομία.

– Δεν έχω καμιά σχέση με τα κόμματα. Ουδέποτε ανήκα πουθενά, διότι είμαι κι εγώ άπιαστος όπως η Ελληνικότητα.

– Αθήνα: Απαίσιο σκηνικό, ωραία φωτισμένο.

– Κανένας στην Ελλάδα δεν ασκεί το επάγγελμα του.

– Στη ζωή μου με υποστήριξε μόνο η δουλειά μου.

– Αν δεν ευχαριστιέσαι με τη δουλειά σου είναι δυστυχία και αρρώστια. Αν είναι παρηγοριά, πάει καλά. Ειδάλλως είναι φρίκη.

– Ό,τι έρχεται νωρίς, φεύγει και νωρίς.

– Δε ζήλεψα ποτέ στη ζωή μου. Επιθυμίες είχα που προσπάθησα πολύ να τις πραγματοποιήσω.

– Όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις, τόσο πιο μετριόφρων πρέπει να γίνεσαι.

– Για να φτάσεις ψηλά στην Τέχνη, πρέπει να δεις τα αόρατα. 

Εγώ έχω δει μέρος αυτών και για λίγο. 

Είναι πολύ δύσκολο να τα δεις.

– Στην τέχνη πρέπει να υπάρχει ισορροπία τεχνικής και αυθορμητισμού.

– Ελευθερία και πειθαρχία η ζωγραφική.

– Αισθητική είναι η ορθογραφία.

Γιάννης Τσαρούχης

Η απουσία έντονης κοινωνικής κινητικότητας και αντίδρασης σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή της ακρίβειας, μπορεί να εξηγηθεί από διάφορους κοινωνικούς, πολιτικούς και ψυχολογικούς παράγοντες:

1. Κόπωση από τις συνεχείς κρίσεις: Οι πολίτες έχουν περάσει από διαδοχικές κρίσεις την τελευταία δεκαετία, όπως η οικονομική κρίση, τα μνημόνια, η πανδημία και η ενεργειακή κρίση. Αυτή η συνεχής πίεση δημιουργεί συναισθήματα εξάντλησης και απογοήτευσης, περιορίζοντας την ενεργό συμμετοχή σε διαμαρτυρίες.

2. Αίσθηση αδυναμίας: Πολλοί πολίτες νιώθουν ότι η διαμαρτυρία ή η κινητοποίηση δεν θα φέρει ουσιαστική αλλαγή, καθώς οι πολιτικές δομές και οι θεσμοί φαίνεται να μην ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους.

3. Έλλειψη εναλλακτικής πολιτικής πρότασης: Η έλλειψη εμπιστοσύνης στα κόμματα της αντιπολίτευσης ή στην ύπαρξη μιας αξιόπιστης εναλλακτικής πρότασης οδηγεί πολλούς σε πολιτική απάθεια.

4. Ατομικισμός και κατακερματισμός της κοινωνίας: Η νεοφιλελεύθερη λογική που έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια προάγει τον ατομικισμό, αποδυναμώνοντας τις συλλογικές δράσεις και την αίσθηση κοινότητας.

5. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Τα κυρίαρχα ΜΜΕ στην Ελλάδα συχνά αποφεύγουν να προβάλλουν τις κοινωνικές διαμαρτυρίες ή εστιάζουν σε άλλες θεματολογίες, επηρεάζοντας την κοινή γνώμη και την αίσθηση επείγοντος.

6. Προτεραιότητες επιβίωσης: Η ακρίβεια και οι αυξημένες ανάγκες επιβίωσης κάνουν τους πολίτες να επικεντρώνονται στην κάλυψη βασικών αναγκών, αφήνοντας ελάχιστο χρόνο ή ενέργεια για πολιτική δράση.

7. Καταστολή και φόβος: Οι πολίτες ενδέχεται να φοβούνται την αστυνομική καταστολή ή τις επιπτώσεις από τη συμμετοχή σε διαδηλώσεις, ιδίως σε ένα περιβάλλον όπου η αστυνομική παρέμβαση έχει ενισχυθεί.

Η συνδυασμένη επίδραση αυτών των παραγόντων δημιουργεί μια κατάσταση όπου, παρά τη δυσαρέσκεια, η κοινωνία φαίνεται αδρανής. Ωστόσο, η κοινωνική κινητοποίηση μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά όταν δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, όπως η ύπαρξη ενός ηγετικού οράματος ή η υπέρβαση του σημείου αντοχής της κοινωνίας.

Βαγγέλης Χριστοφορίδης

Δημοσιο-γράφω

– Αποσύρθηκα

με τη θέλησή μου από τα κέντρα.

Παρόλο που εκείνα τα χρόνια

υπήρχε ουσιαστική επαφή ανάμεσα

στο κοινό και τον καλλιτέχνη,

τα κέντρα μάζευαν και κακοποιούς,

είχαν καταντήσει εστίες καυγάδων,

όπου μαχαίρια έβγαιναν,

πυροβολισμοί έπεφταν,

μπράβοι κυκλοφορούσαν.

Υπήρχαν εποχές που κάθε βράδυ

με συνόδευαν ως το σπίτι μου,

δύο αυτοκίνητα

με ανθρώπους του κέντρου,

για να φτάσω σίγουρα ζωντανός.

Έδινα τόπο στην οργή, με νόμιζαν

δειλό αλλά ήταν ζωή αυτό το πράγμα;

– Μείνατε, ωστόσο,

15 χρόνια και τα εγκαταλείψατε

τη στιγμή της μεγάλης σας ακμής.

Συνειδητά διαλέξατε τη στιγμή αυτή;

– Όχι. Αλλά η κατάσταση την εποχή

που έφυγα είχε καταντήσει αφόρητη.

Θυμάμαι

ένα αφεντικό που, για να με δελεάσει

ώστε να είμαι στο μαγαζί του,

μου είπε ότι θα έχουμε μέσα

κι οχτώ – εννιά γυναίκες

που θα αλωνίζουν κ.λπ.

”Σε μένα μιλάς έτσι”, του λέω,

”που δεν επιτρέπω σε γυναίκα

να κατέβει σε τραπέζι, ή να κάτσει

σταυροπόδι στο παλκοσένικο;”

Είχα τέτοιες παραξενιές

στη δουλειά μου, που σιγά – σιγά

όλο και λιγότερο με σήκωνε το κλίμα.

Επικρατούσε μια αναρχία.

Το σπάσιμο είχε γίνει της μόδας.

Ένα γεγονός το τελευταίο βράδυ

της αποκριάς του 1965, με έκανε

να πάρω τη μεγάλη απόφαση.

Τραγουδούσα, και μια Αγγλίδα

δασκάλα που ερχόταν κάθε βράδυ

με τον συνοδό της, έναν ταξιτζή,

αρπάζει ένα μπουκάλι

και το πετάει στην πίστα.

Σκεφτείτε ότι

ο πάτος του μπουκαλιού ξεκόλλησε,

πέρασε ξυστά από το πρόσωπό μου

και σφηνώθηκε με τέτοια δύναμη

στη γύψινη διακόσμηση του τοίχου

πίσω μου, ώστε δε φαινόταν!

Κατέβηκα από το παλκοσένικο,

πήγα στο καμαρίνι κι εκεί έκανα

μια συνομιλία με τον εαυτό μου

μπροστά στον καθρέφτη.

Είπα, ”απόψε είναι

η τελευταία σου βραδιά σε κέντρο.

Δε θα ξαναδουλέψεις γιατί κινδυνεύει

κι αυτή η σωματική σου ακεραιότητα.”

Κι έδωσα έναν πολύ σοβαρό όρκο

που, όπως ξέρετε, τον τήρησα.

Στέλιος Καζαντζίδης

………………………………………………………….

Απόσπασμα από το βιβλίο

της Όλγας Μπακομάρου

ΩΣΕΙ ΠΑΡΩΝΤΕΣ

Φωτογραφία:

Γιάννης Βελισσαρίδης

Γεννήθηκα στην Αθήνα. Λεωφόρος

Αλεξάνδρας – Γκύζη – Εξάρχεια.

Αυτή ήταν η περιοχή μου.

Πήγαινα στο 5ο Γυμνάσιο Αρρένων.

Το 5ο Γυμνάσιο, τότε,

είχε ευτυχήσει να έχει μια τάξη

με ανθρώπους που αργότερα

είχαν να κάνουν με την τέχνη.

Φέρτης, Χρονόπουλος, Καλλιφατίδης,

Λυμπερόπουλος, Ασημακόπουλος,

εγώ, συμμαθητές όλοι.

Παιδιά των Εξαρχείων ήμασταν,

το σχολείο ήταν στα Εξάρχεια.

Εκεί έγιναν οι πρώτες παραστάσεις

του 5ου Γυμνασίου Αρρένων, που

όταν παίζονταν στο Θέατρο Κεντρικόν,

χάλαγε ο κόσμος. Είχαμε μεγάλο σουξέ.

Παίζαμε όλοι μαζί ως μαθητές και

οι εισπράξεις πήγαιναν στο σχολείο.

Στο Γυμνάσιο γεννήθηκε η μαγιά.

Και πήγα και έδωσα στον Κουν,

όπως και οι περισσότεροι από εμάς

που σαν συνεννοημένοι βρεθήκαμε

όλοι στο Θέατρο Τέχνης.

Το κυρίως Θέατρο

το ανακάλυψα με τον δάσκαλό μου,

τον Κουν. Ο Κουν ήταν ένα φαινόμενο.

Αφού τελείωσα τη σχολή,

έμεινα δύο χρόνια στο Τέχνης

και ύστερα έφυγα.

Αισθάνθηκα πως ό,τι είχα να πάρω

το πήρα και θεώρησα καλό να βγω

στον ελεύθερο στίβο.

Και πήγα στον Μουσούρη που ήταν

το τελωνείο του Ελληνικού Θεάτρου.

Όποιος πέρναγε

από το Θέατρο Μουσούρη

ήταν πια επαγγελματίας ηθοποιός.

Τί είναι το ταλέντο

ούτε ξέρω, ούτε ήξερα.

Ήξερα όμως πως

αυτή είναι η δουλειά μου.

Αφιερώθηκα και προχώρησα.

Είμαι μια ολόκληρη ζωή στο Θέατρο.

Και δεν είπα ποτέ, νισάφι πια.

Εξήντα χρόνια τώρα, έχω παίξει

όλο το παγκόσμιο ρεπερτόριο.

Από τον Κάρολο Κουν

μου έμεινε αυτό που μας έλεγε:

”Η δουλειά

είναι το κυρίαρχο στο Θέατρο,

η επιμονή να είσαι σχεδόν ασκητής

σε αυτό που κάνεις.”

Δούλεψα πολύ. Δουλεύω πολύ.

Κάνω τη δουλειά μου με μεράκι,

δεν την κάνω αγγαρεία.

Πώς χτίζεται ένας ρόλος;

Σιγά – σιγά όπως με την κολύμβηση.

Βάζεις το δαχτυλάκι σου πρώτα,

το πόδι σου μετά.

Ποτέ δεν πας κατευθείαν στα βαθιά.

Πνίγεσαι.

Σου παίρνει πολύ χρόνο

αλλά αυτός ο χρόνος σε χτίζει.

Καταρχάς απορρίπτω συνέχεια

τον εαυτό μου.

Σαν τον συγγραφέα που σβήνει

και σβήνει…

Αν ξεκινήσεις και πεις ”το ‘χω”,

δεν έχεις τίποτα.

Η επιτυχία και το χειροκρότημα

έχουν σημασία όταν αισθάνεσαι

εσύ καλά.

Γιατί μπορεί να σε χειροκροτούν,

και να ξέρεις ότι δεν ήσουν καλός.

Υπάρχουν ρόλοι που θα μπορούσα

να τους είχα κάνει καλύτερα.

Ποτέ δεν έχω φτάσει στο απόλυτο.

Αν είχα φτάσει, θα είχα πεθάνει.

Αυτή είναι η ομορφιά…

Γιώργος Μιχαλακόπουλος

Σαν σήμερα, πέρυσι, έφυγε από τη ζωή.

…………………………………………………………………

Πηγή: bovary. gr

Απόσπασμα από συνέντευξη

στη Μυρτώ Λοβέρδου.

Φωτογραφία:

Μαριλένα Αναστασιάδου